Tytułowe zdanie pojawia się często w kontekście postulatów równouprawnienia w szkole dla różnorodnych nośników informacji, zaś terminu "książka używa się wtedy zazwyczaj w zawężonym znaczeniu (w domyśle: papierowa książka).

Zdanie to w wersji "nic mi nie zastąpi książki" może być oczywiście szczerą deklaracją osobistych upodobań jego autora, jednak osobiste upodobania nie mogą być usprawiedliwieniem dla arbitralnego ograniczania obszarów edukacji, rugowania ważnych i powszechnych narzędzi, nośników etc. Technologia druku na papierze jest w perspektywie przewidywanego środowiska życia uczniów po zakończeniu nauki co najwyżej jedną z wielu i nie wolno nam zatem ograniczać się do niej w edukacji.

Od autora: z sentymentu trzymam jeszcze swoją kolekcję zupełnie dziś antycznych mechanicznych "płyt długogrających" podczas gdy całkowicie znikła następna po nich technologia zapisu magnetycznego (najpierw analogowego, potem cyfrowego) (zob.:) i dogorywa już kolejna technologia: CD audio, która ma ledwie trzydzieści lat, a już jest zupełnie anachroniczna.

Takim komentarzem usprawiedliwia się często rezygnowanie z uwzględnienia w warsztacie dydaktycznym nowoczesnych narzędzi cyfrowych. 

Jesteśmy w dużym stopniu zdani na łaskę i niełaskę dostawców energii elektrycznej. Bez niej dziś trudno nawet kupić w sklepie chleb - kasy fiskalne!), trudno ogrzać dom... gazem (pompa elektryczna!); awaria elektryczna paralizuje całe miasta. W rzeczywistości jednak to właśnie najnowsze technologie mobilne są znacznie mniej zależne od awarii elektrycznych, niż przeciętne nowoczesne mieszkanie, firma, sklep etc.

Często tak próbuje się deprecjonować komunikacyjne funkcje najpowszechniejszego w dziejach ludzkości, uniwersalnego narzędzia informacyjno-komunikacyjno-edukacyjno-rozrywkowego (komórki i jej sukcesora - smartfonu). Podobne oskarżenia kieruje się pod adresem serwisów społecznościowych w rodzaju Facebooka.

Oczywiście każde narzędzie błędnie używane może być szkodliwe, jednak nie ma rzetelnych podstaw do twierdzeń takich jak powyższe. Co więcej, istnieją mnogie wyniki badań pokazujących, że może być wręcz przeciwnie, niż w tytule (!) 

• Obejrzyj wykład TED - relację z badań Stefanii Broadbent, które pokazują jak technologia komunikacyjna jest pomocna w utrzymywaniu głębszych relacji i pozwala trwać miłości pomimo przeszkód takich jak odległość czy zasady panujące w miejscach pracy: Jak Internet pomaga w bliskości (wykład TED z polskimi napisami)

Proponuję także przejrzenie artykułu: 

• Jak efektywnie korzystać z Facebooka w szkole? (artykuł w Edunews.pl, 2012)

Taki zarzut zwykle ma usprawiedliwiać rezygnację z propagowania e-książek i audioksiążek. Zwykle jego głosiciele sami nie "wypróbowali na sobie" czytania z czytnika e-papierowego (albo wręcz nigdy nie mieli w doni urządzenia z e-inkiem).

Hipermedia zmieniają sposób czytania, a nawet rozumowania, jednak tego procesu nie wolno nadinterpretować, a już zwłaszcza stosować w odniesieniu do e-booków i audiobooków.

1. Spada dziś przede wszystkim czytelnictwo papieru. Znacznie lepiej ma się szerzej rozumiane czytelnictwo (łącznie) tekstów "papierowych", "cyfrowych" oraz innych tekstów kultury, w tym głównie materiałów audio (np. audiobooków). 

2. Uwaga: nawet gdyby rozważania ograniczyć do linearnego odbioru długich form tekstowych, to istnieją liczne badania wskazujące, że czytniki e-booków... stymulują takie czytelnictwo (zob. np. ten artykuł).

3. Coraz popularniejszym dziś rozszerzeniem pojęcia tekstowej książki (lub nawet sukcesorem) jest audiobook. (zob. dwa artykuły na ten temat:

   • Boom na bezszelestne książki (artykuł w Rzeczpospolitej z 2010 r.(!))

   • Słuchanie emocji (artykuł o audiobookach w Wyborcza.pl, także z 2010 r.)

   • E-book - taka sama książka jak inne... tylko lepsza (artykuł w gazeta.pl z 2011 r. Dziś jest lepiej: znikły wady i ograniczenia wskazane w artykule (przyp. LH))

4. Samo pojęcie analfabetyzmu ewoluuje i będzie się nadal zmieniało. Drastycznie. Tu istotne jest pojęcie alfabetyzmu cyfrowego, uznawanego za jedną z kluczowych umiejętności obok czytania i pisania. Pamiętajmy, iż według dzisiejszych standardów (przyjętych m. in. przez UE) alfabetyzm oznacza umiejętności samodzielnego czerpania informacji z książek ORAZ z cyfrowych mediów.

Technologie automatycznego rozpoznawania oraz syntezy mowy są tylko kolejnym ogniwem na drodze czynienia technologii przyjaznymi. Nowym ogniwem, więc niektórzy zapominają, iż źródłem i odbiorcą komunikatu jest człowiek. Reszta to tylko narzędzia. Jak druk.

Proponuję wysłuchać zabawnego nagrania Józefa Piłsudskiego z 1924, który dywagował nad trąbą, która będzie mówiła w oderwaniu od jego osoby. To bezcenne źródło refleksji nad nowymi technologiami.

• Mówi Józef Piłsudski (o nagrywaniu głosu ludzkiego) 

Niby prawda, a jednak to tylko odrębna kategoria mitu. Przypisuje się mianowicie konkretnemu narzędziu (tu: komputer) cechę, która nie jest charakterystyczna dla tego narzędzia, a występuje w znacznie szerszym kontekście. Tak skonstruowane twierdzenia są prawdziwe w takim samym stopniu jak np. twierdzenie "mężczyźni nie są nieomylni" (fakt, nie są; ponieważ jednak - po prostu - nikt nie jest nieomylny, toteż przytoczone twierdzenie nie ma żadnej dodatniej wartości, jesteśmy skłonni raczej uznawać je za szkodliwe).

Nasz kręgosłup istotnie cierpi wskutek zbyt długotrwałego siedzenia, zwłaszcza w niezdrowej pozycji. Ten fakt nie dotyczy komputera (lub dowolnego innego urządzenia), ale raczej utrzymywania przez zbyt długi czas pozycji siedzącej, bezruchu, złej postawy (nad czymkolwiek, także np. nad książką lub zeszytem). 

Tymczasem  odpowiednio dobrane technologie mobilne mogą mieć zupełnie odmienne działanie: nie każą siedzieć, przebywać w stałej pozycji, a mogą nawet skutecznie nakłaniać do ruchu. Książka tego "nie potrafi".